Merthyr Tudful

Mae Cyngor Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful wedi llwyddo i gyflawni prosiect i wella Glan yr Afon Abercanaid, gan greu man gwyrddach a mwy croesawgar i’r gymuned. Gyda chefnogaeth Lleoedd Lleol ar gyfer Natur, mae’r gwelliannau wedi dod â manteision parhaol i’r ysgol leol a’r trigolion.

Nodau'r Prosiect
Nod y prosiect oedd trawsnewid Glan yr Afon Abercanaid yn fan gwyrdd bywiog a hygyrch trwy wella bioamrywiaeth, gwella amgylchedd yr ysgol, a rheoli rhywogaethau ymledol ar hyd Afon Taf. Ei nod oedd annog dysgu a chwarae yn yr awyr agored, darparu cyfleoedd i dyfu bwyd, a gwneud byd natur yn fwy hygyrch i'r gymuned. Trwy integreiddio’r elfennau hyn, mae’r prosiect wedi creu gofod mwy cynaliadwy a deniadol i drigolion a disgyblion.

Gweithgareddau a Chyflawniadau Allweddol
Rhwng Ebrill 2022 a Mawrth 2023, cyflawnodd tîm y prosiect welliannau sylweddol, gan gynnwys:

• Gosod wal werdd ar adeilad yr ysgol, ynghyd â phedwar plannwr llysiau mawr.
• Plannu 30 o goed lled-aeddfed (gwern, derw a llwyfen) ar hyd yr afon a sefydlu perllan ar lethr sy'n wynebu'r de.
• Creu llwybr blodau gwyllt a phlannu 325 o fylbiau brodorol i wella bioamrywiaeth.
• Gosod pont droed a llwyfan trochi dros un o lednentydd y Taf at ddefnydd addysgol.
• Comisiynu panel dehongli dwyieithog am fywyd gwyllt yr afon.
• Rheoli Canclwm Japan ymledol trwy driniaeth arbenigol.
• Adeiladu cerflun helyg enfawr o eog, gan adlewyrchu pwysigrwydd ecolegol yr afon.
• Gwella hygyrchedd gyda llwybrau, arwyddion a seddi newydd.

Effaith Gymunedol
Mae’r prosiect wedi adfywio man gwyrdd nad oedd yn cael ei ddefnyddio ddigon, gan ei wneud yn lle mwy deniadol i bobl gysylltu â byd natur. Bu gwelliant amlwg yn ansawdd gweledol amgylchedd yr ysgol a bu nifer o ymweliadau nodedig gan wenyn cynnar â'r wal werdd ynghyd ag arogl y blodau. Bellach mae gan ddisgyblion fynediad uniongyrchol at wyrddni, gyda chyfleoedd i dyfu bwyd a chymryd rhan mewn dysgu yn yr awyr agored.

Chwaraeodd gwirfoddolwyr ran allweddol mewn plannu a gosod, a oedd o fudd i'w llesiant tra'n cryfhau cysylltiadau cymunedol. Mae'r daith gerdded blodau gwyllt wedi creu mynedfa liwgar ddramatig i'r safle.

Dywedodd disgyblion Blwyddyn 6: “Rydyn ni'n hynod hapus gyda sut mae ein gwyrddni yn gwella amgylchedd ein hysgol. Rydyn ni'n gwybod bod hyn yn gwella ein planed ond hefyd yn gwella ein llesiant. Rydyn ni'n caru mannau gwyrdd! Rydyn ni'n edrych ymlaen at weld popeth yn tyfu.”

Mrs Edwards, Athrawes: “Am drawsnewidiad i’n maes chwarae Pioneer. Rydyn ni wedi mynd o jyngl goncrit i iard ffrwythlon llawn gwyrddni. Mae arogl gwyddfid yn hudo ein trwynau. Ni allwn aros i'r planhigion a'r coed dyfu i annog bwystfilod bach i'n hamgylchedd. Fel mae'r dyfyniad ysbrydoledig yn ei awgrymu - yr unig do ar yr ystafell ddosbarth orau a'r cwpwrdd cyfoethocaf yw'r awyr. Rydych yn sicr wedi ein helpu ar y ffordd hon. Diolch yn fawr.”

Manteision Parhaol
Mae Glan yr Afon Abercanaid bellach yn ofod bioamrywiol ffyniannus sy'n annog pobl i fwynhau a gwerthfawrogi byd natur. Mae’r prosiect yn dangos sut y gall buddsoddiad wedi’i dargedu mewn mannau gwyrdd ddod â manteision amgylcheddol, addysgol a chymdeithasol, gan wneud gwahaniaeth cadarnhaol i gymunedau yng Nghymru.