Gwynedd

Peillwyr Gwynedd – Gwarchod Peillwyr a Mannau Gwyrdd
Mae Partneriaeth Natur Leol Gwynedd wedi ymgymryd â mentrau amrywiol i gefnogi bioamrywiaeth ar draws y sir. Yn dilyn mabwysiadu Cynllun Argyfwng Hinsawdd a Natur Cyngor Gwynedd ym mis Mawrth 2022, strwythurodd y Bartneriaeth ei rhaglen waith flynyddol i fynd i’r afael â cholli bioamrywiaeth a chynorthwyo pryfed peillio.

Datblygwyd menter 'Peillwyr Gwynedd' fel rhaglen gydweithredol yn cynnwys nifer o randdeiliaid. Roedd prosiectau allweddol o fewn y fenter hon yn cynnwys addasu rheolaeth ymylon ffyrdd, sefydlu dolydd blodau gwyllt, a chefnogi gweithgareddau cadwraeth a arweinir gan y gymuned.

Ymylon Gwyrdd Gwynedd – Dull Newydd
Un o'r prosiectau allweddol oedd rhaglen 'Ymylon Gwyrdd Gwynedd'. Mae Cyngor Gwynedd yn rheoli miloedd o filltiroedd o ymylon ffyrdd, sydd yn draddodiadol wedi cael eu cynnal a’u cadw trwy dorri’n aml, gan gyfyngu ar bresenoldeb blodau gwyllt brodorol a chynefinoedd i bryfed peillio.

Yn dilyn enghreifftiau o Dorfaen, gweithredodd y Bartneriaeth ddull 'torri a chasglu', sy'n caniatáu i lystyfiant brodorol ddatblygu wrth gynnal a chadw'r ymylon. Cyfeiriwyd buddsoddiad at offer arbenigol, a chynhaliwyd sesiynau hyfforddi staff i gyflwyno'r technegau torri diwygiedig. Amlygwyd y prosiect yn ystod Eisteddfod Genedlaethol Pen Llŷn 2023, gan godi ymwybyddiaeth y cyhoedd o’r dull diwygiedig o reoli ymylon.

Dolydd Blodau Gwyllt a Chynnwys y Gymuned
Sefydlwyd rhaglen 'Ffrindiau'r Peillwyr' ochr yn ochr â'r prosiect rheoli ymylon i gefnogi mentrau cymunedol ychwanegol.

• Dolydd Blodau Gwyllt Ysgolion: Derbyniodd 22 o ysgolion cynradd ar draws ardal Llŷn ac Eifionydd ddolydd blodau gwyllt a gweithdai addysgol ar beillwyr a bioamrywiaeth.
• Prosiectau Cynghorau Tref a Chymuned: Derbyniodd Cynghorau Tref Porthmadog a Phwllheli gymorth i ddatblygu mannau gwyrdd sy’n canolbwyntio ar fioamrywiaeth, gan gynnwys plannu coed a sefydlu perllannau.
• Menter y Plu, Llanystumdwy: Datblygodd prosiect a arweiniwyd gan y gymuned ardd a rhandir y tu ôl i dafarn leol i hyrwyddo ymgysylltiad cymunedol â byd natur.
• Wern Mynach, Bermo: Adferodd gwirfoddolwyr hen safle gwastraff yn gynefin gwlyptir trwy adeiladu pwll a phlannu rhywogaethau brodorol a oedd o fudd i amffibiaid a pheillwyr.
• Cuddfan y Foryd, Caernarfon: Disodlwyd cuddfan adar a ddifrodwyd gan dân gan strwythur hygyrch wedi'i wneud o ddeunyddiau wedi'u hail-bwrpasu, gan wella mynediad i gyfleoedd arsylwi bywyd gwyllt.
• Gardd Gymunedol yr Heliwr, Nefyn: Symudodd gwirfoddolwyr rywogaethau planhigion ymledol i sefydlu gardd gymunedol a ddefnyddir at ddibenion cynhyrchu bwyd ac addysg.

Gwarchod Gwenyn Mêl Cymru
Derbyniodd Cymdeithas Gwenynwyr Llŷn ac Eifionydd arian ar gyfer deunyddiau addysgol ac offer cychod newydd i gefnogi cadwraeth gwenyn duon Cymreig. Nod y fenter oedd diogelu poblogaethau gwenyn lleol a hyrwyddo arferion cadw gwenyn cynaliadwy.

Rhagolygon y Dyfodol
Mae Partneriaeth Natur Leol Gwynedd wedi gweithredu nifer o fentrau sy'n canolbwyntio ar fioamrywiaeth trwy fuddsoddi mewn offer, hyfforddiant a phrosiectau cymunedol. Mae'r ymdrechion hyn yn cyfrannu at adfer cynefinoedd a mwy o ymgysylltiad cyhoeddus mewn gweithgareddau cadwraeth.

Disgwylir i gydweithio parhaus ymhlith rhanddeiliaid gefnogi parhad ac ehangiad y mentrau hyn, gan gyfrannu at welliannau bioamrywiaeth hirdymor yng Ngwynedd.